Ceviz ağacı dikildikten sonraki
bakımının başlıcaları sulama ve budamadır. Çoğu bölgemizde sulama devresi
Haziran-Ekim ayları arasındadır. Kuraklığın şiddetli olduğu yıllarda veya yıllık
yağışın düşük olduğu bölgelerde sulamaya erken ilkbaharda başlanır ve geç
sonbahara kadar devam edilebilir. Kimi zaman kış sulamaları bile gerekebilir.
Özellikle ilkbahar döneminde
ceviz ağaçlarının sulanması son derece önem kazanmaktadır. Çünkü ilkbahar, ağaçların
gelişmeye başladığı, meyvelerin büyüdüğü ve içini doldurduğu dönemdir. Cevizin
içini doldurma zamanında mutlaka su verilmesi gerekli olup su verilmediği
takdirde meyvenin kalitesi düşer. Fakat ceviz çeşitlerine göre bitkinin su
ihtiyacının değiştiğini de göz önünde bulundurmak gerekir.
Budama ise meyve ağaçlarının düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını,
uzun zaman iyi ve bol ürün vermelerini, verimden düşen ağaçların tekrar verimli
hale getirilmeleri için ağaçların toprak üstü organlarına uygulanan kesme,
bükme, tomurcuk, sürgün ve yaprak alma işlemlerinin tümüne denir.
Ceviz ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde
havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi
kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten
itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam
edilebilir.
Ceviz ağaçlarında budama,
kaliteli çiçek açmasını ve meyve alınmasını etkiler. Genç ceviz ağaçları, taçsız
olarak düz bir fidan hâlinde dikilir. İlk yıllar, gövdeden çıkan yan dallara
dokunulmaz. Sadece, kök boğazından çıkan sürgünler temizlenir. Ceviz ağaçlarının
alçak boylu ve kısa dallı olmaları erken ve bol meyve verimini etkiler.
Gençleştirme budaması, ceviz ağaçlarında yeniden kuvvetle sürgünler
meydana getirerek yeni bir taç teşkil edilmesi için yapılır. Böylece, ağaçta
verim yeniden arttırılacağı gibi, meyvelerin de kaliteleri yükseltilmiş olur. İhtiyarlamış
ve ölmeye yüz tutmuş ceviz ağaçlarında gençleştirme budaması yapılmaz. Gençleştirme
de ceviz ağacının budamaya karşı dayanma derecesi de göz önünde bulundurulur.
Gençleştirme budamasında, ilk olarak kurumuş, sıklaşmış ve birbirine binmiş
dallar kesilir. Geri kalan dallarda, kısaltma budaması yapılarak, ağacın tacı küçültülmüş
ve yeniden kuvvetli sürgünlerin teşekkülü temin edilmiş olur. Bazı ağaçlarda,
budama yapılması neticesi olarak, çift katlı bir taç teşekkül eder. Böyle ağaçlarda,
üst taç atıldıktan sonra, zayıflamış olan alt taç dallarında da kısa budama yapılarak,
ağaçta kuvvetli ve dengeli bir taç meydana getirilir
Taç Oluşumu
Ceviz ağacında yapılacak
budamalar şunlardır:
Tepe budaması: Kök gelişimini
hızlandırır gövdeyi kalınlaştırır.
Göz Budaması: Dalların gövdeye geniş açı yapmaları sağlanır. Çıkacak
gereksiz dallar önlenir.
Şekil Budaması: Çeşide uygun dengeli bir taç oluşturur. Ağacın gelişimini
ve büyümesini düzenler. Sadece meyve verecek dallar bırakılır.
Ürün budaması: Meyve periyodunu düzene koyar, kaliteyi artırır.
Bakım
budaması: Hastalıklı dallar budanarak ağaç gençleştirilir.
Aşağıda ise verim çağındaki bir ağaçta durgun dönemde yapılan
budamada çıkarılacak dallar görülmektedir
Budama konusunda detay bilgi için mutlaka bilgi sahibi kişilere
(il gıda tarım müdürlükleri, özel ormancılık büroları, özel tarımsal danışmanlık
kuruluşları vs.) danışılmalı ve doğru teknikle budama yapılmalıdır. Ceviz ağacının
meyve verimi için budama hayati önem taşımaktadır. Aşağıda tavsiye niteliğinde
aylara göre ceviz bakım programı tavsiyesi yer almaktadır. Burada unutulmaması
gereken budama, gübreleme, sulama gibi konularda mutlaka destek alınmasıdır. İl
Gıda Tarım Müdürlüğü, Ormancılık Müdürlüğü, Özel Ormancılık Büroları, Tarımsal
Danışmanlık Firmaları gibi kuruluşlardan destek almak ve yatırımın henüz başındayken
gerekli tedbirleri almak hataların ve zaman kaybının önüne geçecektir.
